‘n Paar dae na haar lang vlug van 16 uur, sit ouma in South Carolina, VSA vir die hoeveelste keer na die video en kyk: verfilm deur Joshua se mamma die aand van sy gradeplegtigheid. Volgende jaar is hy ‘n volwaardige graad eentjie.
Die kindertjies lyk pragtig – die dogtertjies in wit rokkies en die seuntjies in langbroekies en hemde met ‘n kraag. Joshi dra sy wit-en-swart geruite hemp wat ouma laas uit die VSA vir hom saamgebring het.
Hy waai skamerig vir sy mamma, gebruik die verkeerde handjie vir die eerste beweging op maat van die musiek, maar van daar af gaan dit voor die wind. Wanneer die koortjie, handjies in die lug, soos bome heen en weer wieg, hoor ouma die videograaf sug: “Awwww…”
“Ek is gemaak om vir God te sing…” Iewers is daar sekerlik ‘n juffrou wat die gebare saam met die kindertjies maak. Ouma het net oë vir daardie een ou seuntjie, haar hart se punt, wat so verskriklik ver weg van haar af is…
Joshua se hartjie is eintlik te sag vir hierdie wrede wêreld. Sy masjiene en ander kietermegefters is vir hom lewende wesens, met wie hy ‘n diepe empatie het.
So krap ouma ‘n klomp ou klankbandjies (wat ons almal maar as “tapes” geken het) agter uit haar kas uit. Na vinnige dog hewige onderhandeling het Joshua ‘n vyfstuks bandjies by haar afgebedel en hy sit dit op die vloer en bekyk. Daar is Storiemanbandjies, Joos Tonteldoos en die Dwarstrekkers (tienermusiek van Josh se oom) en lukrake opnames van musiek wat in die mode was.
Joshua (terwyl hy ‘n bandjie in die plastiekkassie inpas): “Kyk hierdie cool tape-CD. Hy snuggle net so in. Hierdie arme enetjie, hy het nie ‘n boksie nie. Kyk, almal het ‘n boksie behalwe hom.”
Geseënd is die sagmoediges, want hulle sal die nuwe aarde ontvang.
Bloggers is ‘n interessante groep mense, met ‘n hele paar gemene delers. Seker die belangrikste vereiste is dat ‘n mens lief moet wees vir lees. Dit beteken dan dat die hele ou spulletjie boekeliefhebbers is, met lewendige belangstellings, wat sorg vir boeiende gesprekke.
Vanselfsprekend is hulle lief vir skryf. Daar is professionele skrywers en amateurs, deelnemers aan skryfkompetisies en -uitdagings, digters, prosaïste, joernaliste en resensente. Dan is daar ook die Goue Vroue, wat soms saam aan ‘n storie skryf en sorg vir skreeusnaakse avonture.
Hulle is ook lief vir mense – hoekom dan anders sou hulle belang stel in ander bloggers se stories? En hulle is lief vir diere, vir honde en voëltjies – maar veral vir katte. Dis seker omdat katte sulke goeie geselskap is wanneer ‘n mens stil sit, dis nou as jy lees of skryf. Katte hou ook daarvan om naby en soms sommer bo-op rekenaars te lê, want dis lekker warm.
Hulle menseliefde gee aan die bloggers ‘n besondere empatie, wat weer van hulle uitstekende gespreksgenote maak – virtueel d.m.v. die blogkommentaar en ook in lewende lywe. Gister het ‘n klompie bloggers in Pretoria bymekaargekom en ‘n hond uit ‘n bos uit gekuier. Hoe het ons gesels, gelag, geluister, raad gegee en gefilosofeer! Die tyd het heeltemal te vinnig verbygeglip. (Kyk hier as julle Woordnoot se foto’s wil sien.)
Daar bestaan so iets soos velhonger – alleenlopers is daarmee goed bekend. Gister het ek soveel innige drukkies gekry dat ek vir lank daardie hongerte sal kan besweer.
Om boeke op te ruim, is hartverskeurend. So kry ek heel toevallig blyke van my pa se liefde, in die opdragte voor in boeke se skutblaaie geskryf.
Ek soek uit: M.E.R. se outobiografie – My beskeie deel – my kinders sal nie eens weet wie dit is nie. Op die skutblad, in my pa se bekende, geliefde handskrif, staan daar:
“Aan Cisca Van Mamma en Pappa 28/12/1972.”
Voor in Dankbaar Die uwe, Anna Neethling-Pohl se outobiografiese “geselsies, verwerkte radiogesprekke” lees ek:
“Kersfees 1974. Met liefde. P.” Dit was ‘n geskenk van my pa aan my mammie, op die laaste Kersfees wat ons hier op aarde in sy geselskap kon vier.
Nog ‘n boodskap, dié keer in Eugène Marais se lewensverhaal Die groot verlange deur Leon Rousseau, lui:
“Kersfees 1974. Vir pappa, met innige dankies vir ‘n kosbare rukkie van saamwees. Van ‘Us-‘Us.” (Dit was my troetelnaampie, gemunt deur my kleinboetie toe hy nog nie “sussie” kon sê nie.)
Hoe bly is ek om hierdie blykie van waardering aan my pa te sien! In ‘n vergange briefie van my Tannie Katy skryf sy juis:
“Ons wil jou ook baie gelukwens met jou pappa se verjaardag. Mag hy nog lank vir julle gespaar bly en nog steeds toegewyde liefde van julle ontvang en ook aan julle gee. Dit is eers as ‘n persoon of ‘n diertjie nie meer daar is nie (sy moes pas van haar geliefde foksterriër afskeid neem) dat ‘n mens dink: Ek kon nog dit of dat gedoen het om sy of haar lewe aangenamer te maak en waarom het ek só of só opgetree as ek anders kon?”
Lank gelede het my vriendin H ‘n artikel geskryf oor die herkoms van Afrikaanse woorde uit die skeepvaart. Dit spreek eintlik vanself dat die matrose wat by Cabo de Goede Hoop gekom en gegaan het, invloed sou hê op die Nederlands wat daar gepraat is.
Nouja, ek voel die afgelope ruk opgeskeep met myself. Volgens H is goedere “opgeskeep” wanneer dit op ‘n skip gelaai is en het die uitdrukking dus eintlik ontwikkel om te beteken “om iemand / iets in sy skip te hê waarvan hy nie veel goed verwag nie of wat hy liewer nie by hom wou gehad het nie.”
Aaaag, ja, ek sou ook liewer nie myself by my wou gehad het nie…
H vertel ook oor “grootskeeps” wat verwys het na gebeure op groot skepe, d.w.s. “op groot skaal of deftig”. My dogter se vriendin (ook H!) het eergister grootskeeps goedere aangedra sodat dit begin November saam met my na my dogter in die VSA “verskeep” oftewel “vervliegtuig” kan word.
In die proses is ek nie afgeskeep nie (= ‘n ouer woord vir “verskeep”, in die sin van “per skip stuur”, wat ook op ongewenste goedere en persone toegepas is en toe die betekenis van “te kort doen” ontwikkel het). Inteendeel ‒ ek het ‘n bos rose gekry, is op ‘n heerlike ontbyt getrakteer en is ‘n Uberborgskap lughawe toe belowe.
Iemand wat so bederf word, durf nie langer met haarself opgeskeep te wees of afgeskeep te voel nie.
Joshua: “Ek mis so vir Tortellini.” (Sy katjie wat te vroeg aan leukemia dood is.) “Ouma, mis jy vir Skoonlief?” (Hy weet van al my katte was hierdie een my hartskatjie.)
Ouma: “Ja, ek mis haar baie…”
Joshua: “Sy is nou in die hemel. Sy lê by Jesus se voete.”
Joshua speel sy gebruiklike skool-skool in ouma se kamer voor hy moet gaan slaap. Hy is die klas se meneer en ouma is een van sy leerders, haar naam is Frannie. Joshi kry so ‘n gladde, selfbewuste belangrikheid om hom wanneer hy die meneer is en Frannie is die witbroodjie wat alles reg doen en die soetste kind in die klas is.
Vanaand staan Joshua wydsbeen en vas op sy voete. In sy hand hou hy ‘n klerehanger, wat hy met swier in die rondte draai terwyl hy aankondig:
“Maatjies, vandag gaan ons leer oor … (die hanger draai dramaties) … tegnologie! Ons nuwe pandemie is tegnologie.”
Ons stap deur die tuin, my swaer en ek. Daar is rose, kundig gesnoei, wat nou net begin uitloop. ‘n Enkele, yslike oranje roos pryk hoog teen ‘n lat vol dorings, wat die basis gaan vorm van ‘n roseboog. H buig dit ondertoe sodat ek kan ruik, die heerlikste rosegeur met ‘n sweempie sitrus daarin. Onder die muurtjie loop ‘n breë bedding miniatuurmargrietjies wat in oorvloed blom: wit, bleekpienk en wynrooi.
Dis die naaste wat ek nog ooit aan ‘n janfrederikkie was. Op my skoonsussie se pragtige Persiese mat stap die outjie met sy onmoontlik dunne beentjies. Ek en my ander skoonsus sit ademloos en kyk. Hy korrel reguit na ons, sodat ons die sierlike wit weerskantkroontjie (die voëlmense noem dit ‘n supersilium) mooi kan bekyk. Sy okergeel borsveertjies is die presiese skakering van een van die kleure in die mat. Dan beweeg hy kombuis se kant toe, waar my sus besig is om ‘n berg vetkoeke te bak, sodat hy dalk daar krummeltjies kan oppik. Weerlose wesens – voëltjies, geitjies, hulpbehoewendes en allenige mense ‒ is almal welkom in my sussie se gulhartige huis.
Maar veral is haar kleindogtertjies welkom, en vier van die ses (die ander tweetjies is in die Bahamas) kom vanmiddag by oupa en ouma kuier. Hulle kom ingewaai, saam met hulle oppassers: ‘n pa en sy skoonsus, en ‘n mamma. Skielik popel die ruim sitkamer van oorvloedige lewe. Al vier die meisietjies het blou oë en die haarkleur wissel van blond na ligbruin na donkerbruin. Daar is krulletjies en bokstertjies en die rokkies wat vanoggend fleurig pers en pienk was, is nou ietwat verlep en stowwerig na ‘n besige dag by die kleuterskool.
Ek het geweet my skoonsus gaan ‘n uitbundige ouma wees, sy was nog altyd mal oor babatjies en klein kindertjies. Sy maak die klompie bymekaar en hulle verkas na die skelpienk pophuis wat hulle liefhebbende oupa vir hulle aangeskaf het. Daarbinne is speelgoed vir Afrika, en die grootmense in die huis kan hulleself weer hoor gesels. ‘n Rukkie later is hulle terug: ouma sit op die mat met ‘n armvol dogtertjie aan weerskante, terwyl die pop van ‘n baba oupa se hempsak visenteer vir die dummy wat sy wéét daar iewers wegkruip. Die enetjie dra vuisies vol margrietjies rond; die ander enetjie het in oupa se ryk grenadella-oes ingevaar en ‘n skotteltjie vol gepluk.
Al te gou is die tydjie by ouma en oupa se huis verby en met drukkies en soentjies woerts almal by die deur uit. Ons bly ietwat bedroë agter en probeer mekaar oortuig dat ons dankbaar is oor die rus en stilte …
Joshua voel verskriklik verontreg. Sy sussie het hulle pa vir ‘n rekenaarmuis gevra en pappa het toe Joshua s’n vir haar gegee. Dit was nie lank nie, toe “mors sy geel gunk oor die hele muis en maak hom stukkend”. Joshi lewer ‘n lang, emosionele monoloog oor hoe sy pa nooit daardie muis vir sy sussie moes gegee het nie, maar dit liewers met ‘n ander een moes vervang het wat nie aan hom wat Joshua is, behoort het nie. Hy eindig op ‘n dramatiese hoogtepunt, elmbogies gebuig met sy handpalmpies na bo in ‘n eeue-oue Griekse gebaar van wanhoop: “… en nou is hy moerrr toe!”
Joshua moet nou arbeidsterapie begin kry – hy is heelwat anders bedraad as die meeste gr. R’e. Hy is ook na ‘n partytjie genooi – dis eerskomende Saterdag. Hy dra sy uitnodiging heeltyd saam met hom: “Hierdie ding is baie sboksbaar, ek moet hom mooi bêre.”
Ouma: “Kosbaar, Joshi, sê kosbaar” – terwyl sy in haar hart wens dat sy hom en sy eiesoortige woordjies en sy oorspronklikheid en sy sboksbaarheid net nog ‘n rukkie langer teen die hele veeleisende ou wêreld kon beskerm…
Everything/Anything and...Chess..."Despite the documented evidence by chess historian HJR Murray, I've always thought that chess was invented by a goddess"--George Koltanowski: from the foreword to:"Women in chess, players of the Modern Age"
Ek is die hoofkarakter in elke dag se storieboek. Ek leef my lewe op die voorblaaie van koerante en hoofopskrifte in tydskrifte. Kom lees my stories en berigte soos ek dit elke dag beleef!
Tannie Frannie 