• About
  • Oor Tannie Frannie

Tannie Frannie

~ My terapie vir oudword

Tannie Frannie

Monthly Archives: Augustus 2017

Lê-Jou-Eier: Idiome

29 Dinsdag Aug 2017

Posted by Tannie Frannie in Uncategorized

≈ 16 Kommentaar

Die eerste Lê-Jou-Eier-uitdaging het my onmiddellik aan ‘n bepaalde deel van my kosbare vriendin dr. Helena Liebenberg se navorsing laat dink. Oor die jare het sy as Afrikaanse taalkundige die herkoms van Afrikaanse idiome op verskeie terreine nagespeur en met die interessantste gegewens vorendag gekom. Mens kry ‘n idee van haar verstommende hardwerkendheid as jy besef dat hierdie soort navorsing vir haar soos ontspanning was!

Uit die middeleeue het Afrikaans idiome soos die volgende geërf:

In die bresse tree – Wanneer ‘n middeleeuse stad onder beleg was en die aanvallers daarin kon slaag om ‘n gat (“bres”) in die stadsmuur te maak, het die verdedigers letterlik in die bresse getree deur in die opening te gaan staan om die vyand af te weer. Hieruit het die figuurlike betekenis ontwikkel, sodat ons vandag vir iemand in die bresse tree deur daardie persoon te ondersteun of te beskerm.

Witvoetjie soek – In die middeleeue was dit die gebruik om diere met wit voete tolvry deur die stadspoorte te laat gaan; dit was dus voordelig om so ‘n dier te besit. Hieruit het die betekenis ontwikkel van voordeel oor die algemeen na te jaag.

Ons vergeet soms dat ons voorouers op seilskepe die lang reis na die suidpunt van Afrika moes aanpak. Uit die skeepvaart kom uitdrukkings soos:

Die loef afsteek – Wanneer een skip aan die windkant (=loef) van ‘n ander skip beland het en dus letterlik die wind uit sy seile geneem het, het dit die ander skip bedroë gelaat. Wanneer mens dus iemand die loef afsteek, oortref jy daardie persoon.

Van bakboord na stuurboord – Van die linkerkant van ‘n skip na die regterkant; as mens iemand van bakboord na stuurboord stuur, jaag jy hom rond en bont, oftewel hot en haar.

Na die reise per skip het die reise per ossewa gekom:

Hot en haar – Hot het na die linkerkant van die span trekosse verwys en haar na die regterkant.

Dit hotagter kry – Die osse wat heel agter getrek het, was die maklikste om m.b.v. die sweep aan te jaag. Gewoonlik is die sterker os regs ingespan, sodat die os op hotagter die swaarste gekry het.

Lunsriem – Dit was ‘n riempie (=strokie vel) wat om die pen (=luns) gebind was wat die wawiel aan die as vasgehou het. Uiteraard het hierdie riempie baie vuil geword, sodat dit ‘n erge belediging is as mens iemand as ‘n lunsriem beskryf.

So bewaar ‘n taal se idiome reste van die sprekers se geskiedenis…

Hoe jammer is dit tog dat jongmense se oë dieselfde onbegrypende uitdrukking kry wanneer hulle party van hierdie uitdrukkings hoor as wat myne kry wanneer iemand vir my probeer verduidelik hoe om ‘n “riemout” te gebruik…

Om die inskrywings van verskillende bloggers in Lê-Jou-Eier te geniet of om self ‘n eier te kom lê wat ons kan uitbroei en grootmaak, kliek op die volgende InLinkz skakel:

 

Vir die reëls van hierdie eier-boerdery, om raad te kry oor hoe om deel te neem en om elke week se aankondiging van die nuwe onderwerp te sien, besoek die volgende skakel by Dis Ekke.

Nuwe onderwerpe word aangekondig elke Donderdag om 12:00 en sluit outomaties na een week.

Tafels

20 Sondag Aug 2017

Posted by Tannie Frannie in Uncategorized

≈ 9 Kommentaar

Die stoflap vee oor ou merke op hierdie stewige tafel, wat my kind vir haar pers VSA-eetkamer aangeskaf het. Voordat dié soliede stuk hout hier tuisgekom het, het dit iewers anders diens gedoen. Watter kindjie het huiswerk daarop gedoen en die gomletseltjie veroorsaak? Watter skraap is dit daardie en wat het dié dag gebeur? So gaan swerf my gedagtes oor tafels deur vele jare…

Die Edwardiaanse tafel van my ouma, uit my tantes se huis, staan nou in Laatlam se huis. Dis eintlik te laag vir hedendaagse mensgroottes – jy moet mooi versigtig gaan sit, anders stamp jy jou dye ‘n bloukol. Saans by lamplig het die groot gesin formeel daarby aangesit en laterjare het my tantes vir hulle sussie en haar gesin aandete of Sondagmiddagkos daarop voorgesit. Van my vroegste herinneringe aan sorg en geborgenheid sentreer rondom daardie tafel.

Daar staan nog ‘n tafel in Laatlam se lapa: my mammie se eerste eetkamertafel in haar eie huis. Die blad is gelamineerde hout wat nou al afskilfer van jare se rondswerwe saam met my. Toe ek en my woonstelmaat as jongmeisies ons ouers en vriende onthaal het, was dit op hierdie tafelblad. Die tafel het rond en bont saam met my getrek en is nou nog nie lendelam nie. Mag sy nooi tog ook maar so sterk bly staan!

Skielik onthou ek die onstewige goedkoop planktafeltjie wat in my woonstelkombuisie langs die groen enemmelstofie diens gedoen het in die stormagtige jare van my laat-twintigs. Wat sou daarvan geword het? Waar is die mandjietafeltjie wat my jare lank gehelp het om bo in kaste by te kom? Die koffietafel met die bal-en-klou-pote? Kleiner meubels is so weerloos, hulle word so maklik agtergelaat.

Dit gebeur nie sommer met ‘n lessenaar nie: lessenaars word amptelik aan nuwe bewoners oorgedra, soos wat met ‘n digtersvriend se lessenaar gebeur het. Ek het so gehoop dat die muse saam met die tafel sou kom, maar nee – steeds kan ek nie dig nie…

My pa se lessenaar het wel iets van sy hardwerkendheid oorgedra – lange ure se werk het ek op daardie tafelblad ingesit… Deesdae sit ek en speel op die krakende lessenaartjie van my tannie en soms sit my kleindogtertjie op my skoot en YouTube kyk. In die sagte hout het sy met ‘n balpunt gaatjies gedruk; dalk wonder iemand nog eendag wat daar gebeur het.

In my dogter se tweede huis – ‘n yslike “apartment” wat vir hulle as huisouers gereserveer is − staan ‘n pragtige nuwe eetkamertafel: donker hout met hoë pote, waarby vier swaar houtstoele pas. Daar kon ek met my “stars ‘n stripes”- fidget spinner sit en speel. Ag, ek verlang so na haar.

Haar naam is op die tafel van my hart geskryf.

About this blog

This blog is written in Afrikaans, a South African language that evolved from 17th century Dutch. I write in my mother tongue because it is also my heart's tongue, and a language that has been custom-made for life in this country.

Sleutelwoorde

Afrikaans Blogging 101 Om te skryf Ouma wees Persoonlik Toeka-Tokkel

Sonneblomtoekenning vir uitmuntende skryfwerk

Onlangse Bydraes

  • Weerberig, 25 Januarie 2023
  • Kortgeknip.
  • Sjokoladebomme
  • Sondagstap
  • “A Connie Maxwell Christmas”

Blogs I Follow

Onlangse Bydraes

  • Weerberig, 25 Januarie 2023
  • Kortgeknip.
  • Sjokoladebomme
  • Sondagstap
  • “A Connie Maxwell Christmas”

Nuutste kommentaar

Una oor Weerberig, 25 Januarie 20…
appeltjie oor Weerberig, 25 Januarie 20…
woordnoot oor Weerberig, 25 Januarie 20…
scrapydo2.wordpress.… oor Weerberig, 25 Januarie 20…
appeltjie oor Sondagstap

Argief

  • Januarie 2023
  • Desember 2022
  • November 2022
  • Oktober 2022
  • September 2022
  • Augustus 2022
  • Julie 2022
  • Junie 2022
  • Mei 2022
  • April 2022
  • Maart 2022
  • Februarie 2022
  • Januarie 2022
  • Desember 2021
  • November 2021
  • Oktober 2021
  • September 2021
  • Augustus 2021
  • Julie 2021
  • Junie 2021
  • Mei 2021
  • April 2021
  • Maart 2021
  • Februarie 2021
  • Januarie 2021
  • Desember 2020
  • November 2020
  • Oktober 2020
  • September 2020
  • Augustus 2020
  • Julie 2020
  • Junie 2020
  • Mei 2020
  • April 2020
  • Maart 2020
  • Februarie 2020
  • Januarie 2020
  • November 2019
  • Oktober 2019
  • September 2019
  • Augustus 2019
  • Julie 2019
  • Junie 2019
  • Mei 2019
  • April 2019
  • Maart 2019
  • Februarie 2019
  • Januarie 2019
  • Desember 2018
  • November 2018
  • Oktober 2018
  • September 2018
  • Augustus 2018
  • Julie 2018
  • Junie 2018
  • Mei 2018
  • April 2018
  • Maart 2018
  • Februarie 2018
  • Januarie 2018
  • Desember 2017
  • November 2017
  • Oktober 2017
  • September 2017
  • Augustus 2017
  • Julie 2017
  • Junie 2017
  • Mei 2017
  • April 2017
  • Maart 2017
  • Februarie 2017
  • Januarie 2017
  • November 2016
  • Oktober 2016
  • September 2016
  • Augustus 2016
  • Julie 2016
  • Junie 2016
  • Mei 2016
  • April 2016
  • Maart 2016
  • Februarie 2016
  • Januarie 2016
  • November 2015
  • Oktober 2015
  • September 2015
  • Augustus 2015
  • Julie 2015
  • Junie 2015
  • Mei 2015
  • April 2015
  • Maart 2015
  • Januarie 2015
  • Desember 2014
  • November 2014
  • Oktober 2014
  • September 2014
  • Augustus 2014
  • Julie 2014

Kategorieë

  • Afrikaanse blog
  • Uncategorized

Meta

  • Registreer
  • Meld aan
  • Inskrywingstoevoer
  • Kommentaarvoer
  • WordPress.com

Sonneblomtoekenning

Create a free website or blog at WordPress.com.

DeWetsWild Photography

Disappearing into South Africa's wild places... Again!

Hannes van Eeden

Bodemklippe

Docendo discimus

Enelda

Sonder 'n masker

Wild Adventures Blog

Journey to the wild

Jan Peppler HOME

Exploring Our Connection to People and Place

Chessalee

Everything/Anything and...Chess..."Despite the documented evidence by chess historian HJR Murray, I've always thought that chess was invented by a goddess"--George Koltanowski: from the foreword to:"Women in chess, players of the Modern Age"

Die lewe gebeur

Lomi

Leer, Speel, Skep

kammakastig

... en sê nou daar's 'n ... kat?...

LollaseGoete (Lolla's Thingz)

Welcome to my world - experiences of a middle-aged Wanderer

Daisy op die stoep

Daisy deel haar gedagtes oor die lewe en al sy kwessies

SoundEagle 🦅ೋღஜஇ

Where The Eagles Fly . . . . Art Science Poetry Music & Ideas

Felinity Forum

A source of feline knowledge when watching cat videos is not enough

Jack Greeff jr

Pack in the good weather

Every journey begins with the first step

The Pennsylvania Rambler

Exploring the Histories and Mysteries of the Famous and Forgotten

Carmen Niehaus

LioneL.D

Voyager, Dormir, se Régaler, se Divertir

Dr. Christa van Staden

Opvoedkundige, navorser, blogger en skrywer

Dawid Brits

Lig is beter as duisternis

Leeshoekie

Afrikaanse kortverhale

Wegste: Missives from far and near

Missives from far and near

Madeleine Venter

Skrywer

binnetoe

Wet and Dusty Roads

Camino Stories & Other Journeys

Begaafde Kind Suid-Afrika

Saam kan ons ‘n verskil maak

Die Jaaif van Joni

Gedagtes, opinies en stories van iemand soekend

Henny Loves Africa Travel Blog

Kleuter Kliek

Idees, raad en pret !

Herklink

Virtuele Begrafnisse | Virtual Funerals

Ek kan nie Blog nie ...

Ek is die hoofkarakter in elke dag se storieboek. Ek leef my lewe op die voorblaaie van koerante en hoofopskrifte in tydskrifte. Kom lees my stories en berigte soos ek dit elke dag beleef!

Detouring

Home

Una se gedagtes

Noem-my-Skottie

My journey, my lewe in Skotland

supermanme

Loer Toer

Reisjoernaal oor Hier, asook Daar

Will Will Travel

Musings about my travels...

Een, Twee, Drie. Blog Myself!

'n Storie oor die wêreld, vir die wêreld.

Momma Life 2 the Fullest

From pregnancy to parenting in a busy world

Safari Sunset

A pensioner's blog

Die Aarde en die ruimte

Kan jy onthou

Ons onthou die lekker dinge van die verlede

Natasja Franzsen

- Rou opregte woorde - Partymal vorm woorde in my kop as ek iets hoor, sien of ervaar en dan dans die pen in my hand

Herman van Bon Photography

Fine Art Photography, Napier, South Africa.

Dis Ekke

My vreugdes en frustrasies

Appeltjie

potpouri van stories, foto's, gedagtes, goue vroue

Rolbos ©

Living the life of the common people.

Versindaba

'n Webwerf vir die Afrikaanse digkuns

Masha du Toit

Privacy & Cookies: This site uses cookies. By continuing to use this website, you agree to their use.
To find out more, including how to control cookies, see here: Cookie Policy
  • Follow Reeds gevolg
    • Tannie Frannie
    • Sluit aan by 223 ander intekenaars
    • Already have a WordPress.com account? Log in now.
    • Tannie Frannie
    • Pasmaak
    • Follow Reeds gevolg
    • Sluit aan
    • Meld aan
    • Report this content
    • View site in Reader
    • Manage subscriptions
    • Collapse this bar