• About
  • Oor Tannie Frannie

Tannie Frannie

~ My terapie vir oudword

Tannie Frannie

Monthly Archives: Augustus 2017

Lê-Jou-Eier: Idiome

29 Dinsdag Aug 2017

Posted by Tannie Frannie in Uncategorized

≈ 16 Kommentaar

Die eerste Lê-Jou-Eier-uitdaging het my onmiddellik aan ‘n bepaalde deel van my kosbare vriendin dr. Helena Liebenberg se navorsing laat dink. Oor die jare het sy as Afrikaanse taalkundige die herkoms van Afrikaanse idiome op verskeie terreine nagespeur en met die interessantste gegewens vorendag gekom. Mens kry ‘n idee van haar verstommende hardwerkendheid as jy besef dat hierdie soort navorsing vir haar soos ontspanning was!

Uit die middeleeue het Afrikaans idiome soos die volgende geërf:

In die bresse tree – Wanneer ‘n middeleeuse stad onder beleg was en die aanvallers daarin kon slaag om ‘n gat (“bres”) in die stadsmuur te maak, het die verdedigers letterlik in die bresse getree deur in die opening te gaan staan om die vyand af te weer. Hieruit het die figuurlike betekenis ontwikkel, sodat ons vandag vir iemand in die bresse tree deur daardie persoon te ondersteun of te beskerm.

Witvoetjie soek – In die middeleeue was dit die gebruik om diere met wit voete tolvry deur die stadspoorte te laat gaan; dit was dus voordelig om so ‘n dier te besit. Hieruit het die betekenis ontwikkel van voordeel oor die algemeen na te jaag.

Ons vergeet soms dat ons voorouers op seilskepe die lang reis na die suidpunt van Afrika moes aanpak. Uit die skeepvaart kom uitdrukkings soos:

Die loef afsteek – Wanneer een skip aan die windkant (=loef) van ‘n ander skip beland het en dus letterlik die wind uit sy seile geneem het, het dit die ander skip bedroë gelaat. Wanneer mens dus iemand die loef afsteek, oortref jy daardie persoon.

Van bakboord na stuurboord – Van die linkerkant van ‘n skip na die regterkant; as mens iemand van bakboord na stuurboord stuur, jaag jy hom rond en bont, oftewel hot en haar.

Na die reise per skip het die reise per ossewa gekom:

Hot en haar – Hot het na die linkerkant van die span trekosse verwys en haar na die regterkant.

Dit hotagter kry – Die osse wat heel agter getrek het, was die maklikste om m.b.v. die sweep aan te jaag. Gewoonlik is die sterker os regs ingespan, sodat die os op hotagter die swaarste gekry het.

Lunsriem – Dit was ‘n riempie (=strokie vel) wat om die pen (=luns) gebind was wat die wawiel aan die as vasgehou het. Uiteraard het hierdie riempie baie vuil geword, sodat dit ‘n erge belediging is as mens iemand as ‘n lunsriem beskryf.

So bewaar ‘n taal se idiome reste van die sprekers se geskiedenis…

Hoe jammer is dit tog dat jongmense se oë dieselfde onbegrypende uitdrukking kry wanneer hulle party van hierdie uitdrukkings hoor as wat myne kry wanneer iemand vir my probeer verduidelik hoe om ‘n “riemout” te gebruik…

Om die inskrywings van verskillende bloggers in Lê-Jou-Eier te geniet of om self ‘n eier te kom lê wat ons kan uitbroei en grootmaak, kliek op die volgende InLinkz skakel:

 

Vir die reëls van hierdie eier-boerdery, om raad te kry oor hoe om deel te neem en om elke week se aankondiging van die nuwe onderwerp te sien, besoek die volgende skakel by Dis Ekke.

Nuwe onderwerpe word aangekondig elke Donderdag om 12:00 en sluit outomaties na een week.

Tafels

20 Sondag Aug 2017

Posted by Tannie Frannie in Uncategorized

≈ 9 Kommentaar

Die stoflap vee oor ou merke op hierdie stewige tafel, wat my kind vir haar pers VSA-eetkamer aangeskaf het. Voordat dié soliede stuk hout hier tuisgekom het, het dit iewers anders diens gedoen. Watter kindjie het huiswerk daarop gedoen en die gomletseltjie veroorsaak? Watter skraap is dit daardie en wat het dié dag gebeur? So gaan swerf my gedagtes oor tafels deur vele jare…

Die Edwardiaanse tafel van my ouma, uit my tantes se huis, staan nou in Laatlam se huis. Dis eintlik te laag vir hedendaagse mensgroottes – jy moet mooi versigtig gaan sit, anders stamp jy jou dye ‘n bloukol. Saans by lamplig het die groot gesin formeel daarby aangesit en laterjare het my tantes vir hulle sussie en haar gesin aandete of Sondagmiddagkos daarop voorgesit. Van my vroegste herinneringe aan sorg en geborgenheid sentreer rondom daardie tafel.

Daar staan nog ‘n tafel in Laatlam se lapa: my mammie se eerste eetkamertafel in haar eie huis. Die blad is gelamineerde hout wat nou al afskilfer van jare se rondswerwe saam met my. Toe ek en my woonstelmaat as jongmeisies ons ouers en vriende onthaal het, was dit op hierdie tafelblad. Die tafel het rond en bont saam met my getrek en is nou nog nie lendelam nie. Mag sy nooi tog ook maar so sterk bly staan!

Skielik onthou ek die onstewige goedkoop planktafeltjie wat in my woonstelkombuisie langs die groen enemmelstofie diens gedoen het in die stormagtige jare van my laat-twintigs. Wat sou daarvan geword het? Waar is die mandjietafeltjie wat my jare lank gehelp het om bo in kaste by te kom? Die koffietafel met die bal-en-klou-pote? Kleiner meubels is so weerloos, hulle word so maklik agtergelaat.

Dit gebeur nie sommer met ‘n lessenaar nie: lessenaars word amptelik aan nuwe bewoners oorgedra, soos wat met ‘n digtersvriend se lessenaar gebeur het. Ek het so gehoop dat die muse saam met die tafel sou kom, maar nee – steeds kan ek nie dig nie…

My pa se lessenaar het wel iets van sy hardwerkendheid oorgedra – lange ure se werk het ek op daardie tafelblad ingesit… Deesdae sit ek en speel op die krakende lessenaartjie van my tannie en soms sit my kleindogtertjie op my skoot en YouTube kyk. In die sagte hout het sy met ‘n balpunt gaatjies gedruk; dalk wonder iemand nog eendag wat daar gebeur het.

In my dogter se tweede huis – ‘n yslike “apartment” wat vir hulle as huisouers gereserveer is − staan ‘n pragtige nuwe eetkamertafel: donker hout met hoë pote, waarby vier swaar houtstoele pas. Daar kon ek met my “stars ‘n stripes”- fidget spinner sit en speel. Ag, ek verlang so na haar.

Haar naam is op die tafel van my hart geskryf.

About this blog

This blog is written in Afrikaans, a South African language that evolved from 17th century Dutch. I write in my mother tongue because it is also my heart's tongue, and a language that has been custom-made for life in this country.

Sleutelwoorde

Afrikaans Blogging 101 Om te skryf Ouma wees Persoonlik Toeka-Tokkel

Sonneblomtoekenning vir uitmuntende skryfwerk

Onlangse Bydraes

  • In die oomblik – 2021(2)
  • Verf volgens nommers op Rebusfontein
  • In die oomblik – 2021(1)
  • Maandag=Wasdag 7: Vreugde
  • Maandag=Wasdag 6: Frustrasie

Blogs I Follow

Onlangse Bydraes

  • In die oomblik – 2021(2)
  • Verf volgens nommers op Rebusfontein
  • In die oomblik – 2021(1)
  • Maandag=Wasdag 7: Vreugde
  • Maandag=Wasdag 6: Frustrasie

Nuutste kommentaar

Una oor In die oomblik – 20…
Letty-Ann oor In die oomblik – 20…
sandreyerskryf.wordp… oor In die oomblik – 20…
Tannie Frannie oor In die oomblik – 20…
woordnoot oor In die oomblik – 20…

Argief

  • Maart 2021
  • Februarie 2021
  • Januarie 2021
  • Desember 2020
  • November 2020
  • Oktober 2020
  • September 2020
  • Augustus 2020
  • Julie 2020
  • Junie 2020
  • Mei 2020
  • April 2020
  • Maart 2020
  • Februarie 2020
  • Januarie 2020
  • November 2019
  • Oktober 2019
  • September 2019
  • Augustus 2019
  • Julie 2019
  • Junie 2019
  • Mei 2019
  • April 2019
  • Maart 2019
  • Februarie 2019
  • Januarie 2019
  • Desember 2018
  • November 2018
  • Oktober 2018
  • September 2018
  • Augustus 2018
  • Julie 2018
  • Junie 2018
  • Mei 2018
  • April 2018
  • Maart 2018
  • Februarie 2018
  • Januarie 2018
  • Desember 2017
  • November 2017
  • Oktober 2017
  • September 2017
  • Augustus 2017
  • Julie 2017
  • Junie 2017
  • Mei 2017
  • April 2017
  • Maart 2017
  • Februarie 2017
  • Januarie 2017
  • November 2016
  • Oktober 2016
  • September 2016
  • Augustus 2016
  • Julie 2016
  • Junie 2016
  • Mei 2016
  • April 2016
  • Maart 2016
  • Februarie 2016
  • Januarie 2016
  • November 2015
  • Oktober 2015
  • September 2015
  • Augustus 2015
  • Julie 2015
  • Junie 2015
  • Mei 2015
  • April 2015
  • Maart 2015
  • Januarie 2015
  • Desember 2014
  • November 2014
  • Oktober 2014
  • September 2014
  • Augustus 2014
  • Julie 2014

Kategorieë

  • Afrikaanse blog
  • Uncategorized

Meta

  • Registreer
  • Meld aan
  • Inskrywingstoevoer
  • Kommentaarvoer
  • WordPress.com

Sonneblomtoekenning

Blog at WordPress.com.

Herklink

Virtuele Begrafnisse | Virtual Funerals

Leeshoekie

Afrikaanse stories en insigte

Ek kan nie Blog nie ...

Ek is die hoofkarakter in elke dag se storieboek. Ek leef my lewe op die voorblaaie van koerante en hoofopskrifte in tydskrifte. Kom lees my stories en berigte soos ek dit elke dag beleef!

Letters from Joburg

Musings of a wondering mind

Detouring

Home

My Cape Town - round and about

My Cape Town

Una se gedagtes

Noem-my-Skottie

My journey, my lewe in Skotland

supermanme

Loer Toer

Reisjoernaal oor Hier, asook Daar

Will Will Travel

Musings about my travels...

Een, Twee, Drie. Blog Myself!

'n Storie oor die wêreld, vir die wêreld.

Momma Life 2 the Fullest

From pregnancy to parenting in a busy world

Safari Sunset

A pensioner's blog

Die Aarde en die ruimte

Kan jy onthou

Ons onthou die lekker dinge van die verlede

Natasja Franzsen

- Rou opregte woorde - Partymal vorm woorde in my kop as ek iets hoor, sien of ervaar en dan dans die pen in my hand

Herman van Bon Photography

Fine Art Photography, Napier, South Africa.

Dis Ekke

My vreugdes en frustrasies

Appeltjie

potpouri van stories, foto's, gedagtes, goue vroue

Rolbos ©

Living the life of the common people.

Versindaba

~ 'n Kollektiewe weblog vir die Afrikaanse digkuns ~

Masha

The Fynbos Blog

A year in the Cape Floral Kingdom

Letty-Ann se Ervarings

Aalsie sê:"Sommer vir die lekker!"

2020 - Nieu Bethesda soutenpeper's blog deur Niël Stemmet

nostalgie - die toekoms van kos en leef lê in die verlede

vetgirlmemoires.wordpress.com/

Hond Se Gedagtes

Advies vir troeteldiereienaars

elanabarkerhome.wordpress.com/

Woorde is een van die min dinge wat aan die hart kan raak.

Die Oerknal van die liefde

'n Versameling van Afrikaanse gedigte, skrywes, liedjies, vertellings en sommer alles wat ek naby my hart wil hou . . . met'n titseltjie Engels ook so dan en wan tussenin rondgestrooi

Discover

A daily selection of the best content published on WordPress, collected for you by humans who love to read.

Sagte Klippe

persoonlike blog - cam venter

Coetzeeblog 2

Welkom by my nuwe "Ons lewe in Paraguay" Blog. Aangesien my vorige blog se spasie my nie toegelaat het om verder daar te blog nie, moes ek noodwendig ‘n ander blog oopmaak.

Positief

Griffelbord vir gedagtes en dinge

Always Anne

Sophisticated. Feminine. Chic.

My Mapstieks

"Eendag is vandag"

writingsofthebard

Gypsy Café

The Travelosopher's Home

Enelda

Sonder 'n masker

Bo-Karoo

oor die lewe in Vanwyksvlei

MEDICINE MOMMY

Ouerskap is nie 'n kompetisie nie. - Alyssa Loftus

Kreukels en plooie

Skryfsels oor en uit eie ondervindings

Kameel se gebabbel

Waar die hart van vol is, loop die mond van oor

deel-woorde

soms, net soms, waag 'n mens om gedinkte woorde te deel...

Dr. Christa van Staden

Afrikaanse Navorser, Opvoedkundige & Blogger

J.T. Strauss

Fiksieskrywer

Maanlig Waansin

'n Treinongeluk in stadige aksie

Poerdezmerdez

Menz. Lag of huil, menz bly menz.

Tapestry of Thought

Cilnette Pienaar weaves and unravels

Tall tales, truths and lies of a travellover

here I will share some humour, stories, advice that deals with travel, holidays and things travellers do.

Privacy & Cookies: This site uses cookies. By continuing to use this website, you agree to their use.
To find out more, including how to control cookies, see here: Cookie Policy